نکات مهم در مورد پرورش و نگهداری مرغ | اطلاعات مهم مرغ و خروس بومی

نکات مهم در مورد مرغ و خروس | اطلاعات مهم در پرورش مرغ | نکات مهم در نگهداری و پرورش مرغ بومی

مرغ یکی از پرمصرف ترین و محبوب ترین پرنده های بومی و اهلی میباشد که در مناطق مختلف برای اهداف تجاری، تفریحی و یا خانگی پرورش داده می شوند.  هدف از پرورش مرغ میتواند به خاطر تولید گوشت، تولید تخم مرغ خوراکی، تولید تخم نطفه دار و یا تولید جوجه یک روزه باشد و یا صرفا پرورش دهنده ای به جنبه زیبایی و زینتی بودن، آن را نگهداری می کند. 

اما در پرورش و نگهداری این پرنده بومی محبوب، نکات و تکنیک های مهمی وجود دارد که قبل و حین پرورش باید مد نظر قرار دهید. جهت رسیدن به درآمد بالا و جلوگیری از تلفات آنها حتما این مقاله را مطالعه کرده و نکات اشاره شده را در پرورش به کار بگیرید. 

مرغ و خروس چند سال عمر میکنند؟

مرغ خانگی میتواند بین ۵ تا ۱۱ سال عمر کند. اما رکورد ثبت شده در کتاب گینس برای بیشترین طول عمر مرغ خانگی ۱۶ سال است که بر اثر مشکل قلبی مرده است. مرغ های صنعتی چون عمر اقتصادی کوتاهی دارند در نتیجه زیاد عمر نمیکنند.

در کل کسانیکه قصد نگهداری مرغ تخمگذار دارند، آنها را از سن ۱۸ ماهگی به بعد کشتار می کنند و مرغ های گوشتی هم در سن ۳ الی ۴ ماهگی فروخته می شوند. تنها کسانی که قصد نگهداری مرغ زینتی دارند، آنها را تا ۵ الی ۶ سالگی نگهداری می کنند .

انواع نژادهای مرغ و خروس و بهترین آنها برای نگهداری

مرغ ها دارای نژادهای مختلفی میباشند که هر کدام از نژادها نیز با توجه به ژنتیک آنها یا برای تخمگذاری مناسب اند و یا برای تولید گوشت مرغ، البته برخی نژادهای مرغ دو منظوره ای هستند. یعنی هم تخمگذاری بالایی دارند و هم وزن آنها سنگین بوده و گوشت لذیذی دارند. متأسفانه بیشتر پرورش دهندگان محلی به نژاد مرغ اهمیت نمی دهند. ما در مقاله نگاه کلی به انواع نژاد ماکیان مهمترین نژادهای مرغ تخمگذار و گوشتی را معرفی نموده ایم. پیشنهاد میشود حتما این مقاله را مطالعه بفرمایید.

لازم به ذکر است که چندین نژاد مرغ بومی ایران وجود دارد. ولی متأسفانه نژادهای بومی ایران مثل لاری، خزک، گلین لری، گردن لخت شمالی و … تخمگذاری پایینی دارند و همچنین سرعت رشد آنها کمی کند می باشد. فقط مرغ های نژاد مرندی، گلپایگانی به لحاظ تخمگذاری و گوشتی بهتر از بقیه نژادهای بومی هستند. البته جهاد کشاورزی نیز چندین نژاد بومی و محلی ایجاد کرده که در بازار بعنوان مرغ جهادی و یا محلی آنها را می شناسیم. این نوع مرغ ها نیز برای پرورش در روستا ایده آل می باشند.

وجود جایگاه مخصوص نگهداری مرغ و خروس

پرورش مرغ بومی به صورت گله ای در میان روستائیان و عشایر مشاهده می شود. نگهداری از این پرنده بسیار آسان و کم هزینه است. اما با این حال عدم رسیدگی به پرنده و رعایت نکات بهداشتی در نگهداری آن می تواند منجر به بروز بیماری در میان مرغ های خانگی و نابودی آن ها شود.

در نگهداری این پرنده برای جلوگیری از تاثیر تغییرات آب و هوایی ، نور مستقیم خورشید ، برف و باران و کنترل میزان نوردهی محل نگهداری و پرورش بهتر  جوجه ها باید برای آن ها جایگاه درست کنید. جایگاه را می توان با استفاده از بلوک ، چوب و یا سایر تجهیزات ساخت.

جایگاهی که ساخته می شود باید فضای لازم برای رشد جوجه ها را داشته باشد. فضای مناسب برای رشد جوجه ها ۶ متر مربع یعنی فضایی با ابعاد ۲ در ۳ متر است. برای نگهداری مرغ های بالغ باید توجه کنید که هر متر مربع برای نگهداری حداکثر ۴ الی ۵ قطعه مرغ و خروس کافی است. اگر فضای نگهداری مرغ و خروس ها به مقدار کافی نباشد ، شروع به حمله کردن به یکدیگر می کنند و همدیگر را زخمی می کنند.

در داخل جایگاه مرغ باید برای آنها چوب خواب بگذارید. همچنین چوب خواب باید فاصله کافی از سطح زمین داشته باشد. کف جایگاه را هم با کلش پر کنید تا پای مرغ ها دچار مشکلات پوستی نشود.

کنترل بیماری ها در مرغ و خروس محلی 

مرغ و خروس های محلی در صورتی که در طول سال از علوفه و حشرات فضای باز تغذیه کرده باشند، دوام بالاتری در برابر بیماری ها خواهند داشت و  جمله از بیماری های شایع در آنها می توان به آبله، بوتولیسم، وبا، برونشیت عفونی ، کوریزای عفونی ، بیماری مارک ، برفک ، چرب کیسه های هوایی، نیوکاسل، جوجه موشی، پولوروم یا اسهال سفید جوجه ها ، آنفولانزای مرغی و زخم کف پای پرندگان اشاره کرد. در مقاله انواع بیماری طیور و راه های درمان آنها بیشتر در این باره بحث کرده ایم.

در برخی مناطق بیماری هایی مثل نیوکاسل، آنفولانزا، آبله و … بسیار شایع هستند. بنابراین بهتر است تحت نظر دامپزشک، جوجه مرغ ها به موقع واکسینه شوند و پرنده های بیمار نیز به سرعت شناسایی و قرنطینه شوند تا از تلفات کل گله جلوگیری به عمل آید. 

نکات مهم در تغذیه مرغ و خروس خانگی

مرغ ها طیف وسیعی از مواد غذایی شامل دانه ها و غلات، علوفه ها و سبزیجات، حشرات و لارو ها، میل ورم ها، منابع گوشتی مانند ماهی، تفاله های میوه ها و … را مصرف می کنند. اما در هر دوره از زندگی خود به یک جیره غذایی تنظیم شده نیاز دارند تا بهترین راندمان و عملکرد را داشته باشند.

در زمان تخم گذاری تامین کلسیم از اهمیت فراوانی برخوردار است و از پودر صدف ، استخوان و یا پوسته تخم مرغ می توان برای تامین کلسیم استفاده کرد، هم چنین باید منابع پروتئینی گیاهی و گوشتی مانند ذرت، گندم، سویا، پودر ماهی، پودر گوشت، میلورم و … را به جیره غذایی مرغ تخم گذار اضافه کرد. 

برای تغذیه جوجه های مرغ نیز آرد و ترکیب آرد و استخوان می تواند به کار گرفته شود. البته ارد گندم تا ۱۰ روز اول برای جوجه ها مناسب نیست چون دیر هضم می باشد. همچنین می توان از مانده های مواد غذایی مصرفی و میوه هایی مانند خیار و گوجه فرنگی نیز استفاده کرد. البته بهترین و استانداردترین غذا برای جوجه ها استفاده از دان سوپراستارتر است که از فروشگاه های معتبر عرضه دان طیور می توانید تهیه کنید. 

نکات جوجه کشی و پرورش مرغ در محیطهای کوچک خانگی

معمولا برای جوجه کشی مرغ از انواع دستگاه جوجه کشی در ظرفیت های مختلف استفاده میشود. اما کشاورزان روستایی از شیوه طبیعی نیز برای تولید جوجه یک روزه استفاده میکنند. در این شیوه ابتدا مرغ شروع به تخم گذاری کرده و پس از رساندن تخم ها به ۱۰ الی ۱۲ عدد، روی آنها کرچ میشود. کرچ شدن مرغ کاملا غریزی بوده و برخی نژادها مثل لاری زیاد کرچ میشوند. برخی دیگر نیز به ندرت کرچ میشوند.

مرغ ها معمولا در اوایل بهار و یا پاییز و در صورت فراوانی تغذیه و مناسب بودن شرایط محیطی، شروع به تخم گذاری و جوجه کشی میکنند. در جوجه کشی طبیعی باید لانه مرغ کرچ شده در یک محیط جداگانه باشد تا حیوان دیگری او را اذیت نکند و نترساند. داخل لانه نیز از کاه استفاده کنید. همچنین به مقدار کافی آب و دان نیز کمی با فاصله در کنار لانه مرغ کرچ شده قرار دهید.

مرغ کرچ شده با خوابیدن بر روی تخم های نطفه دار  شرایط دمایی ، رطوبت و چرخش تخم ها را برای جوجه کشی فراهم می کند. طول دوران جوجه کشی از تخم های نطفه دار مرغ خانگی ۲۱ روز است که ۱۸ روز اول آن را مرحله ستر و ۳ روز آخر آن را مرحله هچر تشکیل می دهد.

بعد از تولد جوجه ها باید بدانید تا ۲۴ ساعت نباید به آنها آب و یا غذا بدهید. جوجه یک روزه به دمای گرم نزدیک به ۳۵ درجه نیاز دارد. در مقاله نگهداری جوجه ها در هفته اول به طور کامل بحث نموده ایم. این مقاله را حتما مطالعه نمایید.

چه تعداد تخم نطفه دار میتوان زیر مرغ کرچ شده گذاشت؟

تعداد تخم های نطفه دار که میتوان در لانه مرغ کرچ شده قرار داد به جثه مرغ و سایز تخم بستگی دارد. اگر جثه مرغ معمولی باشد، بین ۱۰ الی ۱۲ عدد تخم نطفه دار میتوان زیر آن قرار داد. اگر تعداد تخم مرغ ها زیاد باشد، مرغ نمی تواند همزمان همه آنها را گرم نگه دارد.

در دوران ستر که نطفه در داخل تخم در حال رشد است ، تخم برای نچسبیدن نطفه به پوسته چرخانده می شود. اما در مرحله هچر که جوجه در حال خروج از تخم است ، تخم ها نباید به هیچ عنوان چرخانده شوند. به همین دلیل مرغ کرچ در مرحله ستر تخم های نطفه دار را ۴ تا ۶ بار در روز با نوک خود می چرخاند.

دما عامل اصلی رشد نطفه در داخل تخم است. نطفه در شرایط دمایی مناسب از فاز گازی به فاز مایع و سپس به فاز جامد تبدیل می شود. به همین دلیل در مرحله هچر دما به مقدار اندکی کاهش پیدا می کند. و رطوبت نیز برای مرطوب شدن پوسته تخم و شکستن راحت جوجه ها مقداری افزایش پیدا می کند. دمای مناسب برای مراحل ستر و هچر جوجه کشی از تخم های نطفه دار مرغ به ترتیب برابر با ۳۷.۵ و ۳۷ درجه سانتی گراد است. رطوبت مطلوب نیز در مرحله ستر ۵۷ تا ۶۰ درصد است.

تازه و باکیفیت بودن تخم ها از عوامل مهم موفقیت در جوجه کشی است. مناسب بودن ضریب نر به ماده، تغذیه مناسب و محل نگهداری استاندارد مرغ و خروس ها، سالم و جوان بودن گله و استفاده از مولتی ویتامین و داروهای تقویتی (تحت نظر دامپزشک) منجر به افزایش کیفیت تخم های نطفه دار و افزایش راندمان جوجه کشی می شود.

یک خروس برای چند مرغ کافی است؟

در یک گله نسبت مرغ و خروس به یکدیگر به نژاد آنها بستگی دارد. ولی به طور کلی یک قطعه خروس برای ۶ الی ۸ مرغ و گاها تا ۱۰ مرغ نیز کافی است. خروس های جوان و قوی هیکل، بهترین گزینه برای استفاده از گله مولد است و حتما در انتخاب مرغ و خروس ها دقت کافی را داشته باشید تا تخم هایی با نطفه با کیفیت تولید کنند. 

نکات مهم در جوجه کشی از تخم مرغ با دستگاه جوجه کشی

یکی از روش های موفقیت در پرورش مرغ، استفاده از دستگاه جوجه کشی جهت تولید جوجه یک روزه می باشد. در این صورت جوجه ها را با قیمتی بسیار ارزان به دست آورده و از فروش جوجه ها، نیمچه ها و یا مرغ های گوشتی می توانید به درآمد برسید. در صورت استفاده از دستگاه جوجه کشی، از چند صد تا چند هزار تخم نطفه دار به صورت همزمان می توانید جوجه کشی کنید و برخلاف مرغ کرچ، محدودیتی در تخم ها وجود ندارد. 

با توجه به اینکه دستگاه های جوجه کشی به صورت خودکار و مستقل عمل می کنند، بنابراین نیازی به نگهداری و مراقبت نداشته و بدون هیچ گونه نگرانی، از تمامی تخم ها جوجه کشی خواهد کرد.

جمع بندی کلی مقاله 

در این نوشته به نکات و اطلاعات مهم و کاربردی در مورد مرغ و خروس های محلی اشاره شد. در صورتی که قصد پرورش و کسب درآمد از این پرنده ها را دارید، به سه روش می توانید اقدام کنید که شامل پرورش مرغ گوشتی، پرورش مرغ تخم گذار و یا پرورش مولد و تولید جوجه یک روزه می شود.