دلیل مرگ جوجه های یک روزه تا ۷ روزه مرغ همراه با روش تشخیص و پیشگیری

بررسی و تشخیص علت های تلف شدن جوجه مرغ | تفسیر حالت های مختلف مرگ جوجه یک روزه

تلفات جوجه های یک روزه تا ۷ روزه مرغ برای همه پرورش دهنده ها اتفاق افتاده و معمولا تا چند درصد تلفات شایع است، اما یافتن علت تلفات و بررسی حالت های مختلف مرگ جوجه ها به پرورش دهنده ها در کنترل و کاهش مرگ و میر جوجه ها و در نتیجه کاهش ضررهای مالی کمک شایانی خواهد کرد. 

در این نوشته از چیکن دیوایس به صورت تخصصی به علت ها و دلایل مرگ جوجه های یک روزه تا یک هفته ای مرغ پرداخته شده و راه حل هایی جهت  پیشگیری از این اتفاق و کاهش تلفات ارائه شده اند.

علت مرگ جوجه های یک روزه تا هفت روزه چیست؟

علت ها و عوامل مختلفی در این تلفات دخیل هستند که از جمله آنها می توان به ژنتیک، عدم پرورش صحیح، تغذیه نامناسب، بیماری ها، حمل نامناسب، استرس و …  اشاره کرد که در ادامه به تفصیل توضیح داده می شود. کسانی که در جوجه کشی مرغ و یا سایر پرنده های بومی فعال هستند، با مطالعه این مقاله تا حد زیادی مانع از تلفات آنها خواهد شد. 

دستگاه جوجه کشی هواباتور ۱۶۸ تایی

» امکان جوجه کشی از تخم های تمامی پرندگان بومی و اهلی

» دارای کنترل پنل لمسی و اتوماتیک

» تولید خودکار حرارت و رطوبت

۱۳,۳۰۰,۰۰۰  تومان

مشاوره خرید دستگاه

توضیحات و خرید

الف – عدم رعایت بهداشت محیطی

در محل نگهداری جوجه ها حتما از فن تهویه و پوشال بستر استفاده کنید و تمامی قسمت های کف و دیواره ها را سیمان کاری کنید تا از ورود موجودات موذی جلوگیری شود. نبود فن تهویه سبب افزایش سطح گاز آمونیاک و دی اکسید کربن شده که نتیجه آن خفگی و مرگ است. هم چنین نبود پوشال بستر، باعث تجمع فضولات در بستر شده که عفونت کف پای جوجه ها و شیوع بیماری کوکسیدیوز می شود. 

ب – دما و رطوبت نامناسب محل نگهداری 

پایین بودن و یا بالا بودن بیش از حد دما و رطوبت محل نگهداری جوجه ها نیز سبب تلفات آنها خواهد شد. بنابراین قبل از ورود جوجه ها به محل، حتما با استفاده از لامپ مادر مصنوعی و سیستم های گرمایشی مناسب دمای سالن را بالا برده و در صورت لزوم با استفاده از سیستم های رطوبت ساز، رطوبت سالن را بالا ببرید. 

بالا بودن دما سبب له له زدن جوجه ها، تنفس با دهان باز، دهیدراته شدن بدن، انسداد کلواک، افزایش سطح آمونیاک بستر و در نهایت تلفات شده و در حالت برعکس نیز پایین بودن دما سبب سرماخوردگی، ذات الریه، خفگی به دلیل تجمع روی هم و… می شود. 

پایین بودن رطوبت بستر سبب کاهش شدید آب بدن جوجه ها، بروز حساسیت های پوستی و … شده و در حالت عکس نیز بالا بودن رطوبت سبب رشد میکروارگانیسم ها و افزایش سطح تولید آمونیاک در بستر شده و بروز بیماری عفونی و قارچی را افزایش داده که نهایتا منجر به تلفات خواهد شد. 

ج – استفاده از مواد غذایی فاسد و یا غیر استاندارد

حتما از جیره غذایی مخصوص جوجه های یک روزه استفاده شود که حاوی انواع ویتامین ها، مواد معدنی و پروتئین های لازم برای جوجه ها می باشد. این جیره سوپراستارتر را از مراکز معتبر و دارای مجوز تهیه کنید و از تازه بودن آنها مطمئن شوید. 

استفاده از مواد غذایی فاسد و تاریخ گذشته سبب مسمومیت جوجه ها و تلفات آنها می شود. هم چنین در صورت غیر استاندارد بودن جیره، شاهد عدم هضم کامل غذا، انباشت در چینه دان و خفگی به دلیل انسداد نای خواهید بود. 

بالانس نبودن جیره غذایی جوجه ها، باعث رشد ناقص، کلیه های متورم و بزرگ، پاهای ضعیف، استخوان های نرم و … خواهد شد. 

د – هم غذا شدن با پرندگان و حیوانات وحشی

یکی از دلایل مرگ و میر و تلفات جوجه های چند روزه به خصوص جوجه هایی که در روستاها و فضای آزاد پرورش داده می شوند، هم غذا شدن با پرنده ها و حیوانات وحشی مانند کبوتر، گنجشک، موش و … می باشد. زیرا این پرنده ها و حیوانات ناقل بیماری های ویروسی و باکتری هایی خطرناکی هستند که از طریق آب و غذا و تنفس به جوجه ها انتقال می دهند. 

بنابراین نگهداری جوجه ها در یک مکان به خصوص که به دور از سایر حیوانات، پرندگان و موجودات موذی باشند تا حد زیادی به کاهش مرگ و میر آنها کمک خواهد کرد. 

هـ – استفاده از آبخوری و دانخوری غیر استاندارد 

جوجه ها توانایی خوردن دان و نوشیدن آب از آبخوری و دانخوری های ارتفاع دار و کله قندی را ندارند، حتما برای تغذیه آنها از ظروف سینی مانند با ارتفاع کم استفاده کنید تا به راحتی به آب و دان دسترسی داشته باشند. 

کم بودن تعداد آبخوری و دانخوری ها سبب تجمع و ازدحام جوجه ها بر روی این ظروف شده و تلفات جوجه های ضعیف و خفگی آنها را به دنبال خواهد داشت. بالا بودن ارتفاع و کم بودن تعداد آنها سبب گرسنه ماندن جوجه ها، بروز اسهال و در نهایت تلفات می شود. 

به دلیل کثیف شدن ظروف آبخوری و دانخوری و بستر، حتما هر چند ساعت یکبار، آب و دان ظروف را تعویض کرده و جهت جلوگیری از خیس شدن بستر، از پوشال نرم یا کاه در بستر استفاده کنید. هم چنین هر چند ساعت یکبار پوشال ها را تعویض کنید تا عفونت و زخم پا را در جوجه ها به همراه نداشته باشد. 

و – کمبود ویتامین 

کمبود شدید ویتامین و مواد معدنی نیز سبب تلفات جوجه های یک تا هفت روزه خواهد شد. به عبارت دقیق تر، کمبود شدید ویتامین های A، D، E، K سبب مرگ جوجه ها و کمبود جزئی باعث نرمی استخوان، آبریزش از چشم، کم خونی می شود. 

کمبود شدید ویتامین های B و C تلفات گروهی را در گله جوجه ها به دنبال داشته و کمبود جزئی نیز کاهش وزن ، لاغری و کمبود اشتها، التهابات پوستی و… به دنبال خواهد داشت. 

جهت جلوگیری از تلفات جوجه ها بنا به چنین دلایلی حتما در جیره غذایی جوجه ها از مواد معدنی و ویتامین ها به شکل مناسبی استفاده کنید. قرار دادن مولتی ویتامین همراه با آب آشامیدنی و محلول انرژی پلاس نیز تا حد زیادی کمک کننده خواهد بود. 

ز – ابتلا به بیماری ها 

بیماری های ویروسی و باکتریایی نیز از دلایل عمده مرگ جوجه ها در چند هفته اول می باشد. عدم رعایت بهداشت محیطی، استفاده از مواد غذایی فاسد و هم غذا شدن با سایر موجودات، عدم واکسیناسیون به موقع و پرورش نادرست، زمینه ساز انتقال و گسترش بسیاری از بیماری هاست. 

به عنوان مثال سالمونلا دلیل اصلی مرگ ۳۰ الی ۴۰ درصد جوجه ها بوده که معمولا در چند روز اول اتفاق می افتد. این بیماری هم از مادر به جنین منتقل می شود و هم بعد از تولد احتمال سرایت آن از سایر پرنده های درگیر وجود دارد. 

بیماری ای کولی نیز سبب عفونت کیسه زرده جوجه ها و مرگ آنها در چند روز اول می شود، همچین بیماری مایکوپلاسما، گامبورو و سایر بیماری های تنفسی عامل تلفات جوجه ها تا یک هفتگی می باشد که عمدا با رعایت بهداشت و نگهداری صحیح و واکسیناسیون به موقع قابل پیشگیری هستند. 

در مقاله نحوه جلوگیری از ایجاد بیماری در جوجه ها به صورت کامل به این موضوع پرداخته شده است. 

ک – گرسنگی کشیدن طولانی مدت

با اینکه جوجه ها نباید در یک الی دو روز اول بعد از تولد تغذیه شوند، اما بدان معنا نیست که تا یک هفتگی نمی توان به آنها غذا داد. مدیریت نادرست و گرسنگی دادن به جوجه ها، حمل و جا به جایی در مسافت های طولانی، استفاده از آبخوری و دانخوری غیر استاندارد و … از دیگر دلایل تلفات این پرنده ها می باشد. 

ل – عفونت کیسه زرده 

عفونت کیسه زرده یکی از علت های شایع تلفات جوجه ها در ۱۰ روز اول می باشد. به جوجه ها نباید تا ۲ روز اول پس از تولد دان داده شود و صرفا با محلول آب و انرژی پلاس تقویت شوند تا کیسه زرده کاملا جذب آنها شود. کثیف بودن بستر و تغذیه از روز اول، قرار گرفتن در معرض عفونت هایی مانند سالمونلا و ای کولی در عفونت کیسه زرده دخالت دارند. 

بررسی و تفسیر حالت های مختلف مرگ جوجه ها 

در بخش فوق به بررسی علت های متداول و رایج مرگ و میر جوجه های یک تا هفت روزه پرداخته شد. اما دانشمندان اخیرا به این نتیجه رسیده اند که حالت های مرگ جوجه ها نیز می تواند تفاسیری داشته باشد. به عنوان مثال جوجه ای که روی شکم تلف شده ، اختلال متابولیکی داشته است. در ادامه حالت های کامل تر توضیح داده شده است. 

۱- مرگ روی شکم یا به پشت 

این مرگ به دلیل تنظیم نبودن جیره و استفاده از مواد غذایی نامناسب در رژیم غذایی جوجه ها می باشد که سبب اختلال متابولیکی در بدن آنها شده و معمولا جوجه های ۲ تا ۵ هفته ای را تلف می کند. 

۲- مرگ به پشت با بال های باز و معمولا یک پا در هوا 

این تلفات به دلیل ایست قلبی در جوجه ها می باشد که یکی از علت های آن، بالا بودن شدت نور محیطی است. با کم کردن تدریجی شدت نور محیطی می توان تلفات جوجه ها را کم کرد. یکی از توصیه های مهم، عدم استفاده از لامپ رشته ای جهت گرمایش جوجه های یکروزه است. حتما از لامپ مادر مصنوعی برای این منظور استفاده شود. 

۳- تلف شدن با چینه دان سفت و پُر 

این گونه تلفات به دلیل انسداد نای و خفگی بر اثر فشار به نای می باشد که به دلیل پر و سفت بودن چینه دان، جوجه توانایی تنفس صحیح را ندارد. معمولا استفاده از جیره غذایی سفت و قرار ندادن آب آشامیدنی کافی در اختیار جوجه ها سبب این تلفات می شود. 

۴- مرگ با شکم نرم و آبکی 

این مرگ معمولا به دلیل آسیت می باشد که از سه هفتگی به بعد اتفاق می افتد و یکی از دلایل این تلفات بالا بودن دمای سالن نگهداری، وارد آمدن استرس دمایی و بالا بودن سطح CO2 محیط است. 

برای جلوگیری از این قبیل تلفات، حتما از وسیله های گرمایشی مناسب مانند لامپ مادر مصنوعی و هیتر استفاده کنید و سطح CO2 محیط را به کمک فن تهویه کنترل کنید. با روشن گذاشتن ۲۴ ساعته سیستم های گرمایشی مانع از تاثیر گذاشتن اختلاف دمای شب و روز بر جوجه ها شوید. 

۵- مرگ روی شکم با گردن رو به جلو و پاهای عقب کشیده 

عمده دلایل این گونه تلفات، خفگی است. برخی از جوجه ها به دلیل واکنش شدید به واکسن دچار خفگی می شوند و برخی نیز به دلیل التهاب و گرفتگی مجاری تنفسی دچار خفگی و در نهایت مرگ می شوند. 

۶- مرگ روی شکم با گردن و پاهایی کشیده، دهان باز و معمولا مقداری غذا در دهان 

در موارد خیلی نادر، بروز بیماری بوتولیسم سبب این گونه تلفات می شود و در سایر موارد نیز مصرف بیش از اندازه داروهای ضد کوکسیدیوزی و ضد آنتریتی سبب این گونه مرگ و میرها در جوجه های چند روزه می شود. 

سخن پایانی 

در این نوشته از چیکن دیوایس به دلایل عمده و رایج تلفات و مرگ و میر در جوجه های یک روزه تا چند هفته ای مرغ پرداخته شد که گاها جوجه های بوقلمون، بلدرچین، قرقاول و سایر پرنده های بومی را نیز شامل می شود. در صورت پرورش صحیح، رعایت بهداشت محیطی، واکسیناسیون به موقع، استفاده از جیره غذایی استاندارد و… تا حد زیادی می توان از تلفات جوجه ها جلوگیری کرد.