تاریخچه جوجه کشی مصنوعی و دستگاه های جوجه کشی
دستگاه جوجه کشی دستگاهی است که شرایط لازم جهت تبدیل تخم های نطفه دار پرندگان به جوجه را فراهم میکند، در جوجه کشی طبیعی دما، رطوبت و چرخش تخم ها توسط مرغ مادر تامین می شود، ولی به دلیل محدود بودن تعداد تخم ها در جوجه کشی طبیعی انسانها از هزاران سال قبل به دنبال راهی برای جوجه کشی مصنوعی از پرندگان بوده اند .
تاریخچه جوجه کشی مصنوعی و پیدایش دستگاه های جوجه کشی :
در بعضی منابع اروپایی مطالبی در ارتباط با کشف دستگاه جوجه کشی در 1843 سال قبل توسط کشیشی فرانسوی به نام Copineau وجود دارد که با کمی مطالعه به آسانی می توان به نادرست بودن این موضوع پی برد.
جوجه کشی مصنوعی طبق نوشته های محققان و تاریخدانان برای اولین بار در کشور مصر و شهر قاهره و روستا های اطراف آن حدودا از 3000 سال قبل از میلاد انجام می شده و با استفاده از بناهایی که در زیر زمین ساخته شده هزاران تخم پرنده در یک دوره به جوجه تبدیل می شده است.
معماری بنا های جوجه کشی مصری دارای 24 اتاق جوجه کشی بوده که 6 اتاق دو طبقه در یک طرف و 6 اتاق دو طبقه نیز در طرف دیگر بوده که در سقف اتاقها محلی برای خروج گرمای اضافی تعبیه گردیده بودند.
1727 سال پیش Corneille le Brun در سفرنامه خود چنین نوشته است : ” به شهر قاهره مصر رسیدم که در آن زمان مصر قسمتی از خاک دولت عثمانی بود، در قهره با یک تاجر ترک آشنا شدم که با روش مصنوعی تعداد زیادی تخم پرنده را به جوجه تبدیل می کرد، این مرد ترک تبار با استفاده از بناهایی که در نزدیکی ورودی شهر قاهره ساخته بود هزاران تخم پرنده را به جوجه تبدیل میکرد.”
کشور های اروپایی دیگر با وجود تلاش فراوان نتوانستند که راهی برای جوجه کشی مصنوعی پیدا کنند که دربین این کشور ها یک دوک ایتالیایی با زیرکی افرادی خبره را از کشور عثمانی به ایالت فلورانس آورده و با انتقال تکنولوژی آن دوران اقدام به جوجه کشی مصنوعی نمود.
سفیر مشهور فرانسوی به اسم Busbecq در کتاب مشهور خود در خصوص دستگاه های جوجه کشی چنین نوشته است : ” کسانی که از مصر می آمدند در مورد تبدیل جوجه ها در مصر به روش ما سخن می گفتند که با استفاده از فضولات دامی تخم ها را به جوجه تبدیل می کردند. و فقط تفاوت آنها در این است که آنها زمان تحویل گرفتن تخم ها آنها نمی شمارند بلکه وزن میکنند.
ولی در سال 1609 میلادی یک فیزیکدان هلندی به نام Cornelius Drebbel اقدام به ایجاد دستگاه جوجه کشی خودکار نمود که با استفاده از مکانیزم خاصی دما و رطوبت داخل دستگاه را تنظیم می کرد، Drebbel با الهام گیری از بناهای جوجه کشی مصری توانست تحولی در روند جوجه کشی مصنوعی ایجاد کند که امروزه با پیشرفت تکنولوژی شاهد تولید دستگاه های جوجه کشی با قابلیت عملکرد هوشمند هستیم .
Kuluçka makinası nedir ?
Kuluçka makinası tarihine geçmeden önce, biraz suni kuluçka yöntemi ve kuluçka makinası ile alakalı sizin için bilgi vereceğiz, doğal yöntem ile kanatlı üremesinde bir kuluçka döneminde çıkarabileceğiniz civcivler sınırlı bir sayıda olmaktadır, örnek olarak tavuklar için üzerinde yatabileceği yumurta sayısı en fazla 15 veya bazen 20 adet olmaktadır.
Ama suni yöntem ile yani kuluçka makinesi kullanarak yüzlerce veya binlerce yumurtayı bir kuluçka döneminde civcive çevirmek için olanak sağlanmaktadır.
Kuş yumurtasının civcive dönüşmesi için bazı koşullar gerekir ve bu koşullar ısı, nem ve oksijen den ibarettir.
Kuluçka makinesi ise bu koşulları yumurtalar için temin ederek hepsinin aynı anda civcive dönüşmesini sağlamaktadır.
Kuluçka dönemi boyunca anne tavuğun davranışları kuluçka makinasında çeşitli mekanizmalar tarafından yapılarak gerçekleşmektedir.
Ortadoğu ve anadolu bölgesinde kuluçka makinası tarihçesi
Kuluçka makinelerinin ilk defa nerede ve kimin tarafından tasarlandığını biliyormuydunuz? Suni yöntem ile kuluçka yapımı ilk olarak mısır’da bir türk adamı tarafından keşfedilmiştir.
Suni kuluçka yapımı avrupada ve Copineau isimli fransız papaz tarafından (Ö.1843) yapıldığı söylensede, tamamen yanlış bir bilgi olmaktadır.
1829 yılında yaptığı onca çalışması ve deneyimine rağmen başarısız olmuştur ve tam o’zamanda italya’da floransa dükalığı teknoloji aktarımı ile seri üretime başlamıştır bile …
Corneille le Bruyn hollandalı bir gezgin (Ö.1727)’ın osmanlı vilayet merkezi kahira da bir türk işadamı ilk olarak suni yöntem ile kuluçka yapımına başlamıştır.
Bu şahıs özel fırınlar tasarlayarak kuş yumurtalarının gelişimi için ısı ve nem temin etmekle toplu bir şekilde civciv çıkarmaya başlamıştır.
Kerpiçten inşa edilen bu fırınlar yer altındadır ve üzerlerinde bulunan bacalardan fazla ısının çıkması için tasarlanmıştır.
Bu binalarda genel olarak 24 oda bulunmakta ve çift taraflı olarak inşa edilmiştir. Yani her tarafta 12 oda 2 katlı olarak ( 6 oda zemin katta ve 6 oda üst katta) olarak yapılmıştır. Bu odaların sıcaklığı saman ve tezek yakarak temin edilirdi ve civcivler ise en fazla 22 gün içinde yumurtayı kırarak çıkardılar.
Mısırın hava koşulları diğer bölgeler ile farklı olduğu için yani genel olarak sıcak olduğu nedeni ile genel olarak kuluçka yapımı kış mevsiminin 4.ayında gerçekleşir. Bu fırınların kapasitesi ise büyüklüklerine göre 800-8000 adet yumurta arasında değişmektedir.
O dönemde türklerin bu ilgin tavukçuluk yöntemi ile rekabet edememişler ve sadece italya’da floransa dukası akıllılık edip ve kuluçka yapımı için uzmanlar getirmiştir.
Zaten türkiye için bu yeni bir şey değildi. Osmanlı devletinde bu yöntem ile kanatlı üremesi yapılması en az 200 seneden beri devam etmekteydi .
Eski zamanlarda kuluçka yapımı ile alakalı, ünlü sefir busbek şöyle yazmış: mısırlılar bizdede olduğu gibi yumurtalarını tavukların altına koymuyorlar ve hayvan gübresini üst üste toplayarak yumurtaları gübrenin içine bırakıyorlar ve güneşin sıcaklığı ve gübrelerin çürümesi ile oluşan nem ve sıcaklık yumurtalar civcive dönüştürülür. Ancak orada yumurtalar syılmıyor tartılır .
Mısırdan sonra doğu asya’da çinliler ise kuluçka makineleri icadına başladılar ve mısırın fırınlarından daha kompakt ve taşınabilir kuluçka makinelerini yapmaya başladılar.
Yani daha doğrusu evlerde kullanılmak üzere Hobi kuluçka makineleri icadı çinden başlanmıştır diyebiliriz.
İlk termostatlı kuluçka makinesi nasıl ve nerede icat edildi ?
Az önce söylediğimiz ilker kuluçka fırınlarında sonra Cornelius Drebbel hollandalı fizikçi tarafından ilk termostatlı kuluçka makinesini ingiltere’nin başkentinde yani londra’da icat etti ve ta günümüze kadar Drebbelin icadı çeşitli değişiklikler ile şu andaki kullandığımız kuluçka makineleri haline gelmiştir.
Drebbel 1609 Milattan sonra termostatlı kuluçka makinası icadı ile suni kuluçka yapımında bir devrime neden olmuştur ve icat ettiği kuluçka makinesi için mısır da bulunan kuluçka fırınlarından ilham almıştır.
Bu yüzden günümüzde kullandığımız kuluçka makinelerini mısırın kuluçka fırınlarına borçluyuz diyebiliriz.
Voyages au Levant; Corneille le Bruyn, La Haye-1732
Turkish Letter, Ogier Ghislain de Busbecq, London-1694